top of page
Zdjęcie autoraPiotr Wojda

Sztuczne słodziki: czy jest się czego obawiać?

Sztuczne słodziki to popularna alternatywa dla cukru, szczególnie wśród osób dbających o linię, cukrzyków oraz tych, którzy starają się ograniczyć kalorie w diecie. Jednak wokół ich bezpieczeństwa narosło wiele mitów i kontrowersji. Czy sztuczne słodziki są naprawdę bezpieczne? Co mówi na ten temat nauka? Przyjrzyjmy się bliżej dowodom i odpowiedziom, które oferują badania.



Łyżeczka ze słodzikiem i truskawki


Czym są sztuczne słodziki?

Sztuczne słodziki, zwane także intensywnymi substancjami słodzącymi, to związki chemiczne, które mają na celu zastąpić cukier, dostarczając słodkiego smaku bez dużej ilości kalorii. Do najpopularniejszych sztucznych słodzików należą: aspartam, sacharyna, acesulfam K, sukraloza oraz cyklaminian sodu.

  • Aspartam: Stosowany w wielu napojach dietetycznych i deserach. Jest około 200 razy słodszy od cukru. Jest około 200 razy słodszy od cukru.

  • Sacharyna: Jeden z najstarszych sztucznych słodzików, około 300-400 razy słodszy od cukru.

  • Acesulfam K: Często używany w połączeniu z innymi słodzikami, aby zwiększyć ich słodkość.

  • Sukraloza: Słodzik, który nie jest metabolizowany przez organizm, dlatego nie dostarcza kalorii. Jest około 600 razy słodszy od cukru.

  • Cyklaminian sodu: Choć zakazany w niektórych krajach, w innych jest nadal używany jako słodzik.

Intensywne substancje słodzące są wykorzystywane nie tylko w produktach dietetycznych, ale również w lekach, gumach do żucia, słodyczach bez cukru oraz deserach niskokalorycznych.


Czy sztuczne słodziki są bezpieczne?

Sztuczne słodziki są jednymi z najlepiej przebadanych dodatków do żywności. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) uznały wiele z tych substancji za bezpieczne do spożycia w określonych ilościach. Dopuszczalny dzienny poziom spożycia (ADI) określa maksymalną ilość substancji, jaką można spożyć codziennie przez całe życie bez ryzyka dla zdrowia [4].


Acesulfam K

Acesulfam K nie jest metabolizowany przez organizm, dzięki czemu nie dostarcza kalorii. EFSA uznaje go za bezpieczny do spożycia w określonych dawkach. Niektóre badania na zwierzętach sugerują, że bardzo wysokie dawki mogą wpływać na pracę układu nerwowego. Ilości wielokrotnie przekraczające ADI mogą powodować zmiany w zachowaniu, ale wyniki te wymagają dalszych badań, aby potwierdzić ich znaczenie dla ludzi. Przy spożyciu zgodnym z zaleceniami, acesulfam K uznawany jest za bezpieczny [1].


Aspartam

Aspartam był przedmiotem wielu kontrowersji, głównie z powodu podejrzeń o działanie rakotwórcze. Jednak dotychczasowe badania naukowe nie potwierdziły tych obaw. W przeglądzie literatury z 2013 roku stwierdzono, że spożycie aspartamu w dawkach dopuszczalnych (poniżej ADI) nie ma związku z podwyższonym ryzykiem nowotworów ani innych problemów zdrowotnych [2].


Sukraloza

Sukraloza jest kolejnym popularnym słodzikiem, który nie jest metabolizowany przez organizm, co oznacza, że nie dostarcza kalorii. Badania na zwierzętach sugerowały, że sukraloza może wpływać na mikroflorę jelitową, jednak efekty te są zależne od dawek, które znacznie przekraczają poziomy spożywane przez ludzi [3]. EFSA uznaje sukralozę za bezpieczną do spożycia w określonych dawkach.


Sacharyna i cyklaminian

Sacharyna i cyklaminian były przedmiotem licznych badań w latach 70., kiedy sugerowano ich związek z rakiem pęcherza moczowego u szczurów. Obecnie uważa się, że wyniki tych badań nie mają bezpośredniego przełożenia na ludzi. EFSA przywróciła sacharynę do użytku, uznając ją za bezpieczną w określonych dawkach [4].


Potencjalne korzyści ze stosowania sztucznych słodzików

Sztuczne słodziki mogą być pomocne dla osób, które próbują kontrolować masę ciała, ponieważ dostarczają słodkiego smaku bez kalorii. Badania sugerują, że zamiana cukru na słodziki może przyczyniać się do redukcji masy ciała, szczególnie w połączeniu z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną [5]. Słodziki są również polecane diabetykom, ponieważ nie powodują gwałtownych skoków poziomu glukozy we krwi, co czyni je bezpieczniejszą alternatywą dla cukru [6].


Czy sztuczne słodziki mają wady?

Pomimo ich korzyści, niektóre badania sugerują, że sztuczne słodziki mogą mieć pewne negatywne skutki. Istnieją badania wskazujące na możliwy wpływ słodzików na zmianę apetytu oraz preferencje smakowe, co może prowadzić do zwiększonego spożycia kalorii w innych formach [7]. Efekt ten jest jednak nadal przedmiotem badań, a dowody są mieszane.



Aktualne zalecenia

Większość agencji zdrowotnych, takich jak EFSA i FDA, uznaje sztuczne słodziki za bezpieczne do spożycia w dopuszczalnych ilościach. Kluczowe jest jednak, aby nie przekraczać zalecanej dziennej dawki (ADI) i stosować słodziki z umiarem, jako element zrównoważonej diety. Osoby, które chcą zminimalizować ryzyko związane ze spożyciem sztucznych dodatków, mogą wybierać naturalne substytuty, takie jak stewia czy erytrytol.



Podsumowanie

Sztuczne słodziki są uznawane za bezpieczne w ilościach dopuszczonych przez agencje zdrowotne. Mogą być użytecznym narzędziem dla osób dbających o linię lub chorujących na cukrzycę, pomagając zmniejszyć spożycie cukru. Jak w przypadku większości składników diety, kluczowe jest umiarkowanie. Nie ma jednoznacznych dowodów na to, że sztuczne słodziki stosowane zgodnie z zaleceniami stanowią zagrożenie dla zdrowia, jednak ich wpływ na apetyt i mikroflorę jelitową nadal wymaga dalszych badań.


 

Źródła

  1. Tordoff, M. G., et al. (2013). Assessing behavioral responses to high intakes of acesulfame K in laboratory animals. Physiology & Behavior, 120, 152-159.

  2. European Food Safety Authority (EFSA). (2013). Scientific Opinion on the safety of aspartame. EFSA Journal, 11(12), 3496.

  3. Magnuson, B. A., et al. (2013). Aspartame: A Safety Evaluation Based on Current Use Levels, Regulations, and Toxicological and Epidemiological Studies. Critical Reviews in Toxicology, 43(8), 671-728.

  4. Suez, J., et al. (2014). Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota. Nature, 514(7521), 181-186.

  5. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food (ANS). (2014). Re-evaluation of saccharin (E 954) as a food additive. EFSA Journal, 12(6), 3572.

  6. Rogers, P. J., & Appleton, K. M. (2004). The effects of low-calorie sweeteners on energy intake and body weight: a systematic review and meta-analyses of the evidence from human and animal studies. International Journal of Obesity, 33(7), 810-821.

  7. Gardner, C., et al. (2012). Nonnutritive sweeteners: current use and health perspectives. Diabetes Care, 35(8), 1798-1808.

  8. Mattes, R. D., & Popkin, B. M. (2009). Nonnutritive sweetener consumption in humans: effects on appetite and food intake and their putative mechanisms. American Journal of Clinical Nutrition, 89(1), 1-14.


Comentarios


bottom of page