Żywność puszkowana to popularne rozwiązanie w codziennej diecie – jest wygodna, trwała i często tańsza niż świeże produkty. Jednakże, wokół żywności puszkowanej narosło wiele kontrowersji, dotyczących jej wpływu na zdrowie. Czy można jeść ją bez ograniczeń? Przyjrzyjmy się bliżej temu tematowi z perspektywy naukowej i zdrowotnej.
Jakie są zalety żywności puszkowanej?
Żywność puszkowana ma wiele zalet. Dzięki hermetycznemu zamknięciu w puszkach produkty te mogą być przechowywane przez długi czas bez konieczności stosowania konserwantów. Proces pasteryzacji w wysokiej temperaturze pozwala na zniszczenie większości patogenów, co sprawia, że żywność ta jest bezpieczna pod względem mikrobiologicznym. Dla wielu osób żywność puszkowana jest również rozwiązaniem ekonomicznym i wygodnym – można ją przechowywać w spiżarni przez długi czas i szybko przygotować.
Puszki oferują także dostęp do sezonowych produktów przez cały rok. Dzięki puszkowaniu można spożywać np. warzywa i owoce, które poza sezonem są drogie lub niedostępne. Naukowe analizy wskazują, że wartość odżywcza wielu produktów, takich jak pomidory czy rośliny strączkowe, może być podobna do wartości świeżych odpowiedników, a w niektórych przypadkach nawet wyższa dzięki lepszej biodostępności składników odżywczych [1].
Wady i kontrowersje wokół żywności puszkowanej
Pomimo wielu zalet, istnieją pewne obawy dotyczące spożycia żywności puszkowanej, szczególnie w dużych ilościach. W najnowszej ocenie EFSA (2023) zwrócono uwagę na potencjalne ryzyka związane z długotrwałym spożywaniem żywności puszkowanej, zwłaszcza ze względu na zawartość BPA. Zaktualizowane zalecenia EFSA dotyczące bezpieczeństwa Bisfenolu A podkreślają potrzebę ograniczenia jego narażenia, co jest istotne zwłaszcza w grupach wrażliwych, takich jak dzieci i kobiety w ciąży [3]. Główne problemy związane z żywnością puszkowaną to:
Bisfenol A (BPA): Wnętrza większości puszek są powlekane warstwą ochronną, która ma zapobiegać korozji. Warstwa ta często zawiera Bisfenol A (BPA), który może migrować do żywności. BPA jest związkiem chemicznym, który podejrzewany jest o negatywny wpływ na gospodarkę hormonalną, zwłaszcza w dużych ilościach [2]. EFSA zaktualizowała swoje wytyczne dotyczące BPA, obniżając dopuszczalne dzienne spożycie (ADI), jednak zaznacza, że narażenie na BPA z żywności puszkowanej jest nadal bezpieczne dla większości konsumentów [3].
Zawartość soli i cukru: Wiele produktów puszkowanych, zwłaszcza konserw mięsnych, warzyw i owoców, zawiera duże ilości soli i/lub cukru, które mają przedłużyć trwałość i poprawić smak. Spożywanie nadmiaru soli może prowadzić do nadciśnienia tętniczego i innych problemów sercowo-naczyniowych, a cukier przyczynia się do wzrostu masy ciała oraz ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 [4].
Utrata niektórych składników odżywczych: Proces pasteryzacji, choć skuteczny w eliminacji drobnoustrojów, może prowadzić do utraty niektórych witamin, szczególnie witaminy C oraz witamin z grupy B. Niemniej jednak, inne składniki, takie jak likopen z pomidorów, mogą być lepiej przyswajalne po puszkowaniu [5].
Czy można jeść żywność puszkowaną bez ograniczeń?
Pomimo zalet, żywność puszkowana nie powinna stanowić podstawy diety bez ograniczeń. Istnieją pewne aspekty, które warto wziąć pod uwagę:
Równowaga i różnorodność: Żywność puszkowana może być częścią zdrowej diety, o ile nie jest spożywana w nadmiarze. Warto zadbać o różnorodność i łączyć produkty puszkowane ze świeżymi warzywami, owocami, pełnoziarnistymi produktami zbożowymi oraz białkiem.
Unikanie produktów z wysoką zawartością soli i cukru: Staraj się wybierać puszki z etykietą "bez dodatku soli" lub "bez dodatku cukru". Warto również przed spożyciem przepłukać produkty, takie jak rośliny strączkowe, aby zmniejszyć zawartość soli.
Unikanie narażenia na BPA: Wybieraj produkty w puszkach oznaczonych jako "BPA-free". Coraz więcej producentów oferuje żywność puszkowaną bez bisfenolu A, co pozwala zminimalizować ryzyko narażenia na tę substancję.
Żywność puszkowana: podsumowanie
Żywność puszkowana jest wygodnym i praktycznym rozwiązaniem, które może być częścią zdrowej diety. Dostarcza składników odżywczych, jest ekonomiczna i trwała. Jednak spożywanie jej bez ograniczeń nie jest zalecane ze względu na potencjalne zagrożenia związane z BPA, wysoką zawartością soli i cukru oraz możliwą utratą niektórych witamin. Kluczem do zdrowia jest umiar i różnorodność w diecie, a żywność puszkowana powinna być uzupełnieniem, a nie głównym składnikiem jadłospisu.
Źródła
Rickman, J. C., Barrett, D. M., & Bruhn, C. M. (2007). Nutritional comparison of fresh, frozen and canned fruits and vegetables. Journal of the Science of Food and Agriculture, 87(6), 930-944.
Rochester, J. R. (2013). Bisphenol A and human health: a review of the literature. Reproductive Toxicology, 42, 132-155.
European Food Safety Authority (EFSA). (2023). Update on the safety assessment of Bisphenol A (BPA). EFSA Journal, 21(1), 1234.
He, F. J., & MacGregor, G. A. (2010). Reducing population salt intake worldwide: from evidence to implementation. Progress in Cardiovascular Diseases, 52(5), 363-382.
Lavelli, V. (2004). Contribution of Lycopene to the Antioxidant Activity of Tomato Products and Canned Tomatoes: Influence of the Production Process. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 52(16), 4982-4988.
Comments